Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της χώρας και όσοι υπερασπίζουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της δεν σημαίνει ότι πρέπει να απεμπολήσουμε όσα έχουμε διατυπώσει έγκαιρα για τα μνημόνια και να δεχτούμε οποιαδήποτε συμφωνία με τους δανειστές, που θα περιλαμβάνει νέα μέτρα λιτότητας, υπονόμευση της βιωσιμότητας και των συλλογικών αγαθών, των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ήταν φανερό ότι η στάση των δανειστών είχε βασικό στόχο τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ και τη τιθάσευση ενός εναλλακτικού υποδείγματος εξόδου από την κρίση -εκτός της νεοφιλελεύθερης συνταγής- και την καταστροφή των πιθανοτήτων αναπαραγωγής του και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Παρόλα αυτά, και παρά τις δηλωμένες προθέσεις και τις έντονες προσπάθειες, η χώρα έχει διολισθήσει σε μια παραλυτική αναμονή μηνών σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, με τεράστιο κόστος και έχει φτάσει με την πλάτη στον τοίχο, αδειάζοντας τα ταμεία και υποσκάπτοντας τη βιώσιμη προοπτική της.

Έπρεπε, βεβαίως, να υπάρχει συγκεκριμένο εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση, που δεν φαίνεται να έχει ετοιμαστεί, ούτε προεκλογικά ούτε μετεκλογικά. Γι’ αυτό και η χώρα, παρά την επικοινωνιακή διαχείριση και την αναζήτηση άλλων διεθνών ερεισμάτων σε Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ, φαίνεται να σύρεται σε μια νέα συμφωνία, που δεν έχει μεγάλη σχέση με τις προεκλογικές δεσμεύσεις και το πρόγραμμα διορθωτικών κινήσεων της Θεσσαλονίκης.

Είπαμε έγκαιρα ότι η κρίση στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκε εξαιτίας των μέτρων λιτότητας αλλά τα μέτρα και γενικώς η συνταγή της τρόικας ήταν η λάθος απάντηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων μιας οικονομίας με ημερομηνία λήξης, με υψηλό χρέος και ελλείμματα αλλά και με μια εκτεταμένη διαφθορά και φοροδιαφυγή. Οι πολιτικές της τρόικας -με τη σύμφωνη γνώμη των ελληνικών κυβερνήσεων- όχι μόνο δεν επέλυσαν τα προβλήματα του αδύνατου κρίκου της συστημικής κρίσης του 2008 αλλά τα επιδείνωσαν, με τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία από τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, την έλλειψη δημοκρατικού ελέγχου και λογοδοσίας, την επιβολή όρων και μέτρων που αποφασίστηκαν μόνο μεταξύ των κυρίαρχων κυβερνήσεων στην ευρωζώνη, της Κομισιόν και του ΔΝΤ.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι έδωσαν και τότε έμφαση στην κατάθεση προτάσεων για θέματα διαφάνειας, κάθαρσης, στρατιωτικών δαπανών, φορολογικών προνομίων της Εκκλησίας και των βουλευτών. Και τα εφάρμοσαν στην πράξη, με την πρωτοποριακή άρνησή τους να χρησιμοποιήσει ο ευρωβουλευτής τους τα βουλευτικά προνόμια πριν από την κρίση και την απαξίωση των πολιτικών. Στόχος τους ήταν να σχεδιαστούν μια σειρά από πολιτικές, που -μεταξύ άλλων- θα απελευθέρωναν πόρους και δημιουργικές δυνάμεις, με:

• Φορολογική μεταρρύθμιση με χαρακτήρα δικαιοσύνης και αναδιανομής, που θα χρησιμοποιούσε τους φόρους και ως εργαλεία για ενθάρρυνση ή αποθάρρυνση δραστηριοτήτων ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και την κοινωνία.
• Μέτρα διαφάνειας και πάταξης της μικρής και μεγάλης διαφθοράς και φοροδιαφυγής, σε συνδυασμό με την αποκατάσταση του αισθήματος δικαιοσύνης.
• Ζητήσαμε την έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε συνδυασμό με δομικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα αλλά αυτό απαιτεί μια διαφορετική Ευρώπη, όπως και την αλλαγή απαράδεκτων νοοτροπιών. Οι εκπρόσωποι των «θεσμών», αντί να ομολογήσουν την αποτυχία τους, επιδίωξαν σταθερά να αποδείξουν ότι αυτό οφείλεται μόνο στην έλλειψη αξιοπιστίας και στη μη υλοποίηση των δεσμεύσεων της Ελλάδας. Έτσι, η λύση που εξακολουθούν να στηρίζουν είναι το νεοφιλελεύθερο σχέδιο της «δημοσιονομικής προσαρμογής», των «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» και της «εσωτερικής υποτίμησης», με μεγάλη μείωση των δημόσιων δαπανών και ώθηση της χώρας σε ακόμη χειρότερα επίπεδα λιτότητας, προκειμένου να πληρώνει τους δανειστές της.
• Μέσω μιας συμφωνίας στην ίδια λογική, η κυβέρνηση, στην καλύτερη περίπτωση, θα «αγοράσει χρόνο» για την οικονομία, με την ελπίδα να ομαλοποιηθούν οι συνθήκες λειτουργίας της αγοράς, να υπάρξει ρευστότητα, πολιτική σταθεροποίηση και ανάπτυξη.
• Προφανώς, δεν μπορούμε να περιορίζουμε άλλο τις πολιτικές στη διαχείριση των απαιτήσεων των δανειστών, αφήνοντας στην άκρη τις αλλαγές που χρωστάμε ως κοινωνία στον εαυτό μας. Μια νέα πορεία θα πρέπει να στηριχθεί σε ριζική αλλαγή πλεύσης στην οικονομία, το πολιτικό σύστημα, τις κοινωνικές αξίες.
• Φαίνεται όμως πως το τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος και οι θυσίες των πολιτών όχι μόνο δεν είχαν αντίκρισμα μέχρι τώρα αλλά και ότι μέσα από τα διάφορα μνημόνια, συμβάσεις, πακέτα μέτρων και προγράμματα διάσωσης, έχει διαμορφωθεί ένας Οδικός Χάρτης για έξοδο της χώρας από το ευρώ και τώρα μπορούν να την επιβάλουν χωρίς σημαντικό κόστος για την υπόλοιπη ευρωζώνη.
• Πριν επιβάλουν πλήρως τα σχέδιά τους, όμως, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε αποφασιστικές αλλαγές πολιτικής, που θα περιλαμβάνουν:
• Πάγωμα πληρωμών εντός του Ευρώ, μέχρι το τέλος των διαπραγματεύσεων και την υιοθέτηση βελτιωμένης δανειακής σύμβασης, με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση του πρωτογενούς ελλείμματος, ώστε να πάψει η ομηρία στους δανειστές.
• Διεκδίκηση πανευρωπαϊκής λύσης για το χρέος, στήριξη της Επιτροπής της Βουλής, πλήρη διαγραφή των υποχρεώσεων που αποτελούν «απεχθές χρέος», επανεκτίμηση της βιωσιμότητας και δραστική μείωση του εξωτερικού δημόσιου χρέους καθώς και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του υπόλοιπου.
• Δραστική μείωση των εξοπλιστικών δαπανών και ακύρωση όλων των παραγγελιών και συμβάσεων μετά την οριστική επιτήρηση της Ελλάδας (Φεβρ. 2010), συμπεριλαμβανομένων και των δεσμεύσεων του σημερινού ΥΕΘΑ.
• Φορολόγηση του πλούτου σε αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ, προοδευτικό φόρο εισοδήματος, δίκαιη κατανομή των βαρών και ισχυρά μέτρα στήριξης για όσους πλήττονται περισσότερο.
• Εκσυγχρονισμό και αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα, με δημοσιονομική εξυγίανση, αναδιανεμητική φορολογική μεταρρύθμιση και μείωση της έμμεσης φορολογίας.
• Υπεράσπιση των συλλογικών αγαθών και της δημόσιας περιουσίας.
• Δημόσιο έλεγχο των τραπεζών μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος, χωρίς κυβερνητικό ή κομματικό χαρακτήρα.
• Σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού, θέσπιση συλλογικών συμβάσεων και απαγόρευση των ομαδικών απολύσεων
• Καμιά μείωση στις συντάξεις, παρά μόνο στα συνταξιοδοτικά ρετιρέ, όπως τα προνόμια των βουλευτών.
• Διαμόρφωση και υλοποίηση ενός Συμφώνου αναζωογόνησης της Οικονομίας, Κοινωνικής Προστασίας, αναβάθμισης της Υγείας και αντιμετώπισης της Ανεργίας στην κατεύθυνση ενός Green New Deal.
• Στήριξη ενός διχτυού κοινωνικής προστασίας, με διασφάλιση βιώσιμων συστημάτων και των βασικών δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών, όπως η υγεία και η παιδεία.
• Προώθηση αλλαγών στην παραγωγική βάση, με βιώσιμο αναπροσανατολισμό, ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας και των πρωτοβουλιών αλληλεγγύης, χρηματοδοτήσεις πράσινων επενδύσεων χαμηλού ρίσκου σε επίπεδο νοικοκυριών.
• Πολιτική και οικονομική εμβάθυνση της ΕΕ, με δημοκρατική νομιμοποίηση, διαβούλευση και διαφάνεια, αλλαγή του ρόλου της ΕΚΤ και των συνθηκών σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση.
• Συντεταγμένη προσπάθεια διαμόρφωσης ισχυρών ευρωπαϊκών συμμαχιών για την αλλαγή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, τη μετατροπή μέρους των εθνικών χρεών σε ευρωπαϊκό χρέος και τη συγκρότηση ευρωπαϊκού μετώπου κατά της φοροδιαφυγής και τη φυγή κεφαλαίων, με εισαγωγή ενιαίου φόρου για τον πλούτο σε όλες τις χώρες μέλη της Ε.Ε. και τη συντονισμένη καταστολή των φορολογικών παραδείσων.
• Αξιοποίηση της απόφασης του Ευρωκοινοβουλίου για τη δημιουργία ενός Ταμείου Αποπληρωμής Χρέους και έναν οδηγό προς τα Ευρωομόλογα (2012), ως συνέχεια της ψηφισμένης έκθεσης του Πράσινου ευρωβουλευτή Σβεν Γκίγκολντ (Μάρτιος 2010).
• Έλεγχο και συμπίεση των τιμών, χτύπημα των καρτέλ, πραγματικούς ελέγχους, στήριξη των ελληνικών προϊόντων.
• Φορολόγηση της εκκλησιαστικής-μοναστηριακής περιουσίας.
• Απόδοση ευθυνών από τη Βουλή για τις άσκοπες θυσίες των προηγούμενων χρόνων.

Προφανώς, υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες αλλά η σημερινή Βουλή εκλέχτηκε πρόσφατα με πλειοψηφία που είναι συμβατή με τις παραπάνω κατευθύνσεις και δεν έχει νομιμοποίηση να κυρώσει μιαν άλλη συμφωνία, επιβεβλημένη από τους δανειστές, δεσμεύοντας τη χώρα στην υλοποίηση αποδειγμένα αδιέξοδων πολιτικών. 

Είναι σαφές ότι ο λαϊκισμός και η ακροδεξιά ρητορεία, που σε όλη την Ευρώπη στρέφει τη μια κοινωνία απέναντι στις άλλες, πρέπει να ηττηθεί πολιτικά και να οικοδομήσουμε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη των πολιτών, της αλληλεγγύης, της ευημερίας, του πολιτισμού, της βιωσιμότητας. Αλλά αυτός ο στόχος περνάει μόνο μέσα από την ήττα των αδιέξοδων πολιτικών, που αντιμετωπίζουν την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατική νομιμοποίηση ως πολυτέλεια και προωθούν κοντόθωρα συμφέροντα, αδυνατώντας να δώσουν δίκαιες και βιώσιμες απαντήσεις.

*Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος είναι πρώην ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων.