:: ประวัติสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ::

สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๔) ผู้ทรงเป็นสมเด็จพระบรมราชชนนี พระพันปีหลวงในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๕) เมื่อทรงพระเยาว์ (5 พระชันษา) ได้ถวายงานพัดพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๓) ได้อย่างดีและถูกแบบแผน เป็นที่โปรดปรานพอพระราชหฤทัยเป็นยิ่งนัก จึงพระราชทานพระนามว่า “หม่อมเจ้าหญิงรำเพย” ซึ่งหมายถึง การพัดอย่างโชยๆ ถูกแบบแผนราชประเพณี

มีเรื่องเล่าว่าพระภิกษุพระศรีสุทธิวงศ์เดินทางกลับจากประเทศลังกา ได้นำต้นไม้ชนิดหนึ่งเข้ามาถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์โปรดไม้นั้นมากและพระราชทานชื่อไม้นั้นว่า “รำเพย” ตามพระนามของพระเจ้าหลานเธอ

ต่อมาได้ทรงดำรงตำแหน่งพระอัครมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๔) และได้รับพระราชทานพระอิสริยยศเป็น “สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์”



ข้อสังเกตุในพระนามของพระองค์ที่สมเด็จพระอัยยิกาธิราช (รัชกาลที่๓) ทรงพระราชทานให้นั้นแปลว่า ลมเย็นที่พัดค่อยๆอ่อนๆ ส่วนพระนามที่พระราชสวามี (รัชกาลที่๔) ทรงพระราชทานนั้นแปลว่า ทรงเป็นบุปผชาติที่เป็นที่ยินดีและเป็นที่พักพิงของมวลหมู่ภมร

ทรงมีพระราชโอรส พระราชธิดา ดังนี้
1. สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ฯหรือพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๕)
2. สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑลโสภณภควดี
3. สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีฯ
4. สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์

สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์ ทรงเป็นขัตติยนารีที่มีพระจริยวัตร อ่อนโยน เรียบร้อย เป็นที่สนิทเสน่หาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวยิ่งนัก ทรงโปรดเรียกพระนามของพระองค์ว่า "รำเพย" บ้าง "แม่รำเพย" บ้าง "แม่เพย"บ้าง ดังปรากฏ ในลายพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าจอมมารดาพึ่ง เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานผ้าพระกฐิน ณ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในปี พ.ศ.๒๓๙๘ ดังนี้ "....ลูกเมียและคนทั้งปวงที่มาด้วย ก็สบายอยู่หมดทุกคน ทูลพระองค์ลม่อมให้ทราบด้วยว่า ฟ้าชายฟ้าหญิงกับรำเพยสบายดี แม่พาลูกทั้งเล็กทั้งใหญ่ ไปเที่ยวหลายแห่ง ก็ไม่เจ็บไข้อะไรดอก..."

อีกฉบับพระราชทานถึง พระองค์เจ้าปัทมราช ลงวันที่ ๔ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๐๓ ความว่า "...กระหม่อมฉันกับทั้งญาติพี่น้อง บุตร ภรรยา อยู่ดีเป็นสุขสบายอยู่หมด แต่แม่รำเพยตั้งแต่คลอดบุตรชายภาณุรังษีสว่างวงศ์ มาแล้ว ป่วยให้ไอ แลซูบผอมมากไป....."

สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์ ทรงประชวรด้วยโรควัณโรค และเสด็จสู่สวรรคต เมื่อวันที่ ๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๐๔ พระชนมายุ ๒๘ พรรษา



ปีพ.ศ.๒๔๑๑ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จเถลิงถวัลย์ขึ้นครองสิริราชสมบัติ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯเฉลิมพระนามพระอัฐิแด่พระราชชนนีพันปีหลวงเป็น"กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์" ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๑๙ เป็นปีที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระชนมายุอยู่ในช่วงวัยเบญจเพศ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้สถาปนา วัดเทพศิรินทราวาสขึ้นตามพระนามของสมเด็จพระราชชนนี และในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๖) ได้เฉลิมพระนามาภิไธยเป็น "สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี"


ข้อมูลจาก : //sumbydee.siam2web.com