بوی حـلوای تلگرام بلند شد!

ورود اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، شکل ارتباطات را کاملا دگرگون کرد و به یک ارتباط صوتی یا متنی ساده، هیجانی ویژه بخشید. اما از همان روزی که این پیام‌رسان‌ها جای روش‌های سنتی را گرفتند، حاشیه‌های‌شان هم آغاز شد و از آن‌جا که ما همیشه با ورود هر نوع تکنولوژی، آن‌قدر ذوق‌زده می‌شویم و خارج از عرف و اندازه رفتار می‌کنیم که خودمان دست به تخریب آن می‌زنیم، برای این پیام‌رسان‌ها هم همین اتفاق افتاد و هر از گاهی به عللی از جمله کند شدن ارسال و دریافت فایل‌های مختلف تا فیلترینگ، مجبور شده‌ایم از یک پیام‌رسان به سوی پیام‌رسان دیگری کوچ کنیم. در میان این میانجی‌های ارتباطی رایگان، تلگرام بیش از سایرین معروف شد و به همین علت، حواشی آن هم بیشتر شد. این روزها مدام صحبت از فیلترینگ تلگرام است و هر روز خبری در این زمینه به گوش می‌رسد که باعث شده کاربران آن، در حالتی استندبای برای خداحافظی مانده تا با اولین احتمال قطع به یقین، به سوی یک پیام‌رسان دیگر بروند. بحث پالایش یا فیلترینگ نرم‌افزار ارتباطی تلگرام طی هفته‌های گذشته حاشیه‌های متعددی به دنبال داشته و ذهن کاربران این نرم‌افزار را به شدت مشغول کرده است. با این حال، همچنان تصمیم‌گیری در این زمینه به زمانی دیگر موکول شده است. چهارشنبه‌ی هفته‌ای که گذشت، قرار بر آن بود که کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای درخصوص فیلترینگ نرم‌افزار تلگرام جلسه‌ای داشته باشد؛ جلسه‌ای که به نظر می‌رسید با تشکیل آن، داستان فیلترینگ تلگرام در کشور به پایان رسیده و در نهایت مشخص می‌شود بالاخره فعالیت‌های این شبکه استمرار خواهد داشت یا خیر؟ اما گویا خود این جلسه هم با حاشیه‌هایی همراه بود و طبق اعلام رسانه‌های مختلف، نمایندگان دولت در آن حضور نیافتند تا بدین ترتیب با به حد نصاب نرسیدن تعداد اعضا، امکان صدور حکم فراهم نشود. پس از برگزاری این جلسه که به طور محرمانه برگزار شد، محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس و عضو این کارگروه، اظهار کرد:‌ به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد اعضا، رای‌گیری و تصمیم‌گیری نهایی در خصوص سرنوشت این نرم‌افزار به جلسه‌ی بعدی کارگروه موکول شد. وی همچنین یادآور شد: جلسات کارگروه فیلترینگ هر دو هفته یک‌بار در روزهای چهارشنبه برگزار می‌شود که اگر قرار به برگزاری جلسه‌ی فوق‌العاده نباشد، طبیعتا در چهارشنبه‌ی دو هفته‌ی آینده ادامه‌ی بحث در مورد تلگرام و رای‌گیری درخصوص فیلتر و محدود شدن این شبکه‌ی اجتماعی انجام خواهد شد. تلگرام، پیام‌رسانی چندسکویی است که برای نسخه‌های کلاینت متن‌باز است. کاربران تلگرام می‌توانند پیام‌ها، تصاویر، ویدئوها و اسناد خودویرانگر و رمزنگاری‌شده تبادل کنند. تلگرام رسما برای اندروید و آی‌اواس، در دسترس است. کاربران این نرم‌افزار، امکان تبادل پیام، عکس، ویدیو و فایل تا حجم 1.5 گیگابایت را دارند. این اپلیکیشن، توسط دو برادر با نام‌های «پاول دورف» و «نیکلای دورف» به بازار آمد. «پاول»، برادر کوچک‌تر، یک سازمان غیرانتفاعی کارآفرینی در آلمان دارد که پشتیبان مالی پروژه است. جایگاه پیام‌رسان‌های موبایلی یا همان سرویس‌های OTT در جوامع به حدی رسیده که کاربران موبایل را سخت درگیر ارتباطات مبتنی‌بر IP کرده و روز به روز بر اهمیت ابزارهای ارتباطی افزوده می‌شود. وی‌چت، واتس‌آپ، تانگو، وایبر و اخیرا هم تلگرام از جمله پیام‌رسان‌های رایجی بوده‌اند که در ایران بسیار با استقبال روبه‌رو شده‌اند. اما هر یک از آن‌ها حواشی خاص خود را داشتند. وی‌چت خیلی وقت پیش به دلیل ماهیت غیر‌اخلاقی و قابلیت جست‌وجوی کاربران اطراف (Near by) فیلتر شد. اندکی بعد، پس‌لرزه‌های آن دامن وایبر را هم گرفت و استفاده از آن را برای بسیاری از کاربران غیرممکن کرد و کندی عجیب این شبکه، همه را به سمت واتس‌اپ و بعد تلگرام کوچاند. حالا به نظر می‌رسد که تلگرام هم در معرض بسته شدن قرار دارد تا جایی که نگرانی کاربران پرتعدادش، شایعاتی در این زمینه را قوت بخشیده است. اسفنانی می‌گوید: از آن‌جا که در تمام شبکه‌های اجتماعی از سرور‌های داخلی استفاده می‌شود، یک‌سری نگرانی‌هایی برای مسئولان کشور به خصوص در مورد محتوای مجرمانه و اخلاقی در شبکه‌های ارتباطی ایجاد شده است که این موارد در جلسه‌ی کارگروه مطرح شد و میزان کاربران و تصرف پهنای باند اینترنت کشور توسط شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت مخاطرات شبکه‌های اجتماعی در جامعه توضیح داده شد. اما در نهایت، از میان حاضران جلسه‌ی روز چهارشنبه، هیچ‌یک از آن‌ها اعلام نکردند که طی هفته‌های آتی تا چه اندازه احتمال دارد این نرم‌افزار ارتباطی از سوی کارگروه مذکور مسدود شود. دولت اگرچه تاکنون مخالفت‌های بسیاری با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی انجام داده و طی 2 سال و نیم گذشته تلاش‌های متعددی برای فعالیت این نرم‌افزارها داشته اما اکنون حتی نماینده‌ی دولت در وزارت ارتباطات هم به صراحت اعلام می‌کند که بحث موضوعات غیراخلاقی و متسهجن، خط قرمز نظام به شمار می‌رود و در این زمینه با کسی تعارف نداریم. طبق برخی آمارهای منتشر شده حدود 38درصد از کاربران شبکه‌ی تلگرام را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند و طبق گفته‌ی وزیر ارتباطات حدود 14 میلیون ایرانی از این شبکه استفاده می‌کنند. قطعا فعالیت این نرم‌افزار در ایران علاوه‌بر مسئولان کشور برای مدیران تلگرام نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه در حال حاضر ایرانی‌ها اولین کشور در استفاده از این نرم‌افزار ارتباطی به شمار می‌روند و براین اساس می‌توان گفت بخش عمده‌ای از درآمد تلگرام به ایران مربوط می‌شود. به همین دلیل به نظر می‌رسد تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت این شبکه علاوه‌بر مسئولان کشور، برای مدیران تلگرام هم از حساسیت‌های خاصی برخوردار است. حال باید منتظر ماند تا در جلسه‌ای که احتمالا دو هفته‌ی دیگر برگزار می‌شود مشخص شود که آیا این‌بار جلسه‌ی کارگروه فیلترینگ موفق می‌شود یک بار برای همیشه، داستان فیلترینگ تلگرام در کشور را مشخص کند یا پیش از فرا رسیدن آن زمان، مدیران تلگرام با مسئولان کشور به توافقات کافی خواهند رسید؟