Buku OpenOffice - Org Praktikal

Openoffice.
org 3
Writer & Calc
Belajar Secara
Praktikal
Khas untuk mereka yang telah pun mahir
menggunakan MS Word Dan MS Excel
• Surat Rasmi Dan Sampul Surat

• Borang Penghantaran Faks
• Jadual Dan Borang
• Laporan / Kertas Kerja
• Asas Calc [ Spreadsheet ]
Modul ini dibangunkan oleh : http://hardyw3b.wordpress.com

Isi Kandungan
Install Openoffice.org 3.0 untuk pengguna Windows...................................1
Konfigurasi...................................................................................................7
Surat Rasmi Dan Sampul Surat..................................................................11
Penghantaran Faks ....................................................................................41
Jadual Dan Borang.....................................................................................47
Laporan / Kertas Kerja................................................................................58
Asas Calc....................................................................................................66
Tambah hari dalam Spreadsheet.............................................................66
Paste Special ..........................................................................................67
Page Break View......................................................................................67
Freeze......................................................................................................68
Formula .....................................................................................................69
Memasukkan Data Dan Kira Jumlah...........................................................70
Bina Graf....................................................................................................71
Nama Cell...................................................................................................74
Nota Tambahan..........................................................................................77
Navigasi...................................................................................................77
PDF...........................................................................................................77
New Window............................................................................................77
Kata Aluan
Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah Lagi Maha Pengasihani.

Bismillahirahmanirahim. Selawat serta Salam ke atas Junjungan Nabi
Muhammad saw, keluarga dan para sahabat Baginda.
Telah banyak buku-buku asas pengenalan Openoffice.org yang berada di

pasaran mahupun di Internet yang boleh didapati secara percuma. Saya
melihat perkara ini sebagai suatu yang biasa.
Jadi saya mengambil langkah proaktif untuk menerbitkan sebuah buku

Praktikal Openoffice.org untuk Writer dan Calc yang mungkin lain
daripada yang lain. Dalam satu-satu praktikal yang dipersembahkan,
ditunjukkan secara bergambar, ia menggabungkan elemen-elemen yang
biasa digunakan oleh pengguna MS Word, Start Office atau lain lain suit
perisian pejabat.
Ambil lah isi kandungan buku ini dan bawalah ilmu di dalamnya untuk
digunakan dalam kerja-kerja yang melibatkan perisian Openoffice.org.
Andaikata ilmu di dalam buku ini bermanfaat dan berguna, sedekahkan lah
Al Fatihah kepada Ibu bapa kita, guru-guru kita dan sebarkan lah ilmu ini
kepada sahabat handai yang lain.
Terima kasih.
Hardyweb Tech
nobat80 [at] gmail [dot] com
http://hardyw3b.wordpress.com
Lesen
This document is licensed under the Attribution-

NonCommercial-ShareAlike 2.5 Malaysia license,
available at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-
sa/2.5/my/.
Matlamat
1. Bab1: Install
Proses download dan install Openoffice.org
2. Bab2: Konfigurasi
Sedikit konfigurasi bagi mempercepatkan proses load openoffice.org
3. Bab3: Surat Rasmi Dan Sampul Surat
Matlamat dalam praktik yang disediakan adalah untuk membiasakan

pengguna dengan peralatan seperti Bold dan Underline, Bullets And
Numbering, Header, Page Style, Footer,Table, Page Number,
Envelope dan Mail Merge.
4. Bab4: Penghantaran Faks
Dalam bab ini, kita akan belajar cara untuk membuat borang
penghantaran faks, dan menyimpannya sebagai templat.
5. Bab5: Jadual Dan Borang
Belajar menggunakan Table untuk membuat jadual dan borang.
6. Bab 6 : Laporan dan kertas kerja.
Belajar menggunakan Tool Style And Formatting untuk membina

sebuah laporan atau kertas kerja.
7. Bab 7: Asas Calc
Belajar fungsi-fungsi istimewa yang ada dalam Openoffice.org Calc.
ii
OpenOffice.org Writer
Install Openoffice.org 3.0 untuk pengguna

Windows
1. Muat turun perisian OpenOffice.org 3.0 dari laman web atau dapatkan
perisian tersebut dari rakan-rakan.
2. Klik dua kali pada ikon Installer OpenOffice. Satu skrin akan
dipaparkan seperti di bawah. Klik butang Next.
3. Pilih lokasi fail yang akan di ekstrak
1
Bab1: Install
4. Klik Next untuk mula mengekstrak fail.
5. Seterusnya proses instalasi bermula, klik Next.
2
6. Tulis nama anda dan klik next
7. Paparan skrin selanjutnya bertanyakan sama ada anda mahu install

semua program ke dalam komputer atau memilih untuk install
program tertentu sahaja. Pilih Complete dan tekan Next.
3
Bab1: Install
8. Klik butang Install
9. Installer sedang menyalin data ke dalam komputer anda
4
10. Proses instalasi siap. Tekan Finish.
5
Konfigurasi
1. Dialog Selamat Datang, anda diminta untuk memasukkan data-data
seperti nama dan sebagainya.
2. Setelah selesai mengisi borang dalam dialog Welcome Screen, anda

dipaparkan dengan skrin pemula seperti di bawah.
7
Bab 2: Konfigurasi
3. Antara muka OpenOffice.org Writer
4. Sedikit konfigurasi asas yang biasa dibuat oleh penulis.
• Tools → Options → OpenOffice.org → Memory
kurangkan number of steps kepada 30, naikkan Graphics cache kepada

128MB, memory per Object sebanyak 20 MB.
8
• Load And Save
Konfigurasi ini bergantung kepada polisi jabatan atau syarikat anda, jika
anda seorang pengguna MS Office tegar, sebaiknya anda simpan dokumen
anda dalam bentuk doc, xlt dan ppt. Openoffice.org menyimpan fail dalam
bentuk odt, odp dan odf secara default.
Fail Word
Document Type → Text Document

Always save as → Microsoft Word 97/2000/XP
Fail Excel
Document Type → Spreadsheet

Always save as → Microsoft Exsel 97/2000/XP
Fail Powerpoint
Document Type → Presentation

Always save as → Microsoft Powerpoint 97/2000/XP
Sila abaikan konfigurasi ini, jika jabatan atau syarikat anda menggunakan
OpenDocumentFormat (odt,odp,ods).
9
Bab 2: Konfigurasi
Apa itu ODF ?
Ia adalah satu format yang diluluskan oleh ISO sebagai satu piawai
dokumen elektronik pejabat.
Kenapa ODF ?
ODF diwujudkan bagi membebaskan anda daripada dominasi format

dokumen yang dibekalkan oleh satu syarikat sahaja. Sebagai contoh, jika
anda menggunakan ODF seperti .odt untuk format surat rasmi, anda boleh
buka fail tersebut dengan perisian yang menyokong odt, seperti
OpenOffice.org, Abiword dan sebagainya. Dengan kata lain, anda tidak
perlu menjadi hamba kepada suatu syarikat sahaja dengan membeli
produk mereka.
10
Surat Rasmi Dan Sampul Surat
11
Bab 3: Surat Rasmi Dan Sampul Surat
Contoh Surat Rasmi ( Letter Head )
Enter 5-6 kali (kosongkan untuk ruangan Letter Head)
Slogan Syarikat / Jabatan Rujuk Kami:

Rujuk Tuan:
Tarikh :
Pengarah,
Jabatan sekian sekian,
Alamat sekian sekian,
Poskod sekian sekian,
Negeri Sekian.
( U/p : En Polan Bin Polan )
Tuan,
Tajuk Surat Rasmi Mestilah Ditulis Dengan Huruf Besar Pada

Permulaan Perkataan
Mukadimah ayat dalam perenggan pertama, Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur adipiscing elit. Praesent fermentum lectus quis mi suscipit
euismod. Vivamus placerat. Donec lorem diam, luctus non, tincidunt
fermentum, vehicula a, lorem .
2. Perenggan kedua, Cras convallis velit at nulla. Phasellus placerat

eleifend ipsum. Phasellus ut ipsum quis ante malesuada faucibus
3. Perenggan ketiga, Curabitur egestas viverra nunc. Morbi volutpat

elementum nulla. Nunc ac velit. Nullam eu dolor. Nam euismod aliquet lectus.
Nullam viverra nulla et felis.
Penutup,
Sekian, terima kasih,
Yang benar,
________________
(Nama pengirim )
Jawatan
s.k
Dato' K
Fail Timbul
hardyweb../
12
Praktik 1
1. Set Format kertas sebagai A4
Format → Page → Paper Format → A4 → Ok
2. Enter 5 hingga 6 kali ke bawah untuk ruangan Letter Head.
3. Buat jadual ( dua sel ).
13
4. Buang garisan pada Table.
Table → Select → Table
Klik pada bar peralatan, hilangkan garis sempadan seperti di dalam

gambar.
5. Tuliskan slogan Jabatan atau Syarikat di sebelah kanan dan di

sebelah kiri pula, tuliskan rujukan surat beserta dengan tarikh
6. Bawakan kursor ke luar dari ke kanvas utama. Enter sekali.
7. Tuliskan nama jawatan atau nama penerima serta alamat penerima.
8. Jika surat tersebut ditujukan kepada seseorang, tuliskan U/P ( untuk

perhatian ) di bawah alamat.
9. Enter dua kali ke bawah, tuliskan nama rasmi seperti Tuan atau Puan.
10. Enter dua baris ke bawah, tuliskan tajuk dengan huruf besar di
hadapan.
14
11. Klik tiga kali pada tajuk tersebut, dan klik B dan U untuk Bold dan
Underline.
12. Enter dua kali ke bawah untuk memulakan mukadimah perenggan

pertama, buang Bold dan Underline, Klik sekali pada butang B dan
butang U.
13. Tuliskan mukadimah dan tetapkan supaya perenggan tersebut

Justified.
14. Dalam surat rasmi, perenggan kedua dimulakan dengan nombor

dua diikuti dengan nombor tiga dan seterusnya.
15
15. Tekan kekunci Enter sekali dan tekan kekunci Backspace untuk
betulkan ruang antara perenggan kedua dan ketiga.
16. Kita akan betulkan masalah pada perenggan kedua dan ketiga, oleh
kerana OpenOffice secara automatik akan membuat senarai nombor
dan akan merubah inden pada perenggan tersebut
17. Klik kursor pada perenggan kedua dan klik kanan, pilih
Numbering/Bullets
18. Satu dialog akan keluar, pilih Positions.
16
19. Ubah nilai pada aligned at dan indent at pada 0.00 dan klik OK.
20. Enter sekali dan tekan backscpace sekali.
21. Tulis penutup surat rasmi.
22. Tulis Sekian, terima kasih. Mungkin sesetengah Jabatan

mempunyai slogan, anda boleh meletakkan slogan seperti Saya
Yang Menjalankan Tugas atau yang paling biasa iaitu Yang
Benar.
23. Tekan Shift dan _ (dash) serentak untuk membuat satu garisan, oleh
kerana OpenOffice akan membuat satu garisan panjang
( autocomplete ), anda perlu tekan enter skali dan tekan ctrl-z. 1
1 Jika anda gunakan Openoffice.org versi 3.2, tak perlu guna ctrl-z.
17
24. Tuliskan nama dan jawatan.
25. Mungkin anda ingin tambah sk dan Fail Timbul, anda boleh tulis sk
dan juga fail timbul di bawah jawatan.
26. Simpan fail tersebut, berikan nama yang bersesuaian. File → Save
Sambungan daripada surat rasmi di atas, Jika terdapat dua atau lebih
muka surat untuk surat rasmi tersebut, kita boleh buat bilangan dengan
memasukkan footer di bawah surat.
1. Masukkan footer.
Insert → footer → Default
18
2. Klik kursor dalam Footer, pilih Align Right
3. Tulis Ms ( Mukasurat ), klik Insert → Fields → Page Number
4. Taip slash ( / )
5. Langkah seterusnya, klik Insert → Fileds → Page Count
19
Contoh Surat Rasmi ( Header Letter Head)
Jenis surat rasmi sebegini biasanya digunakan oleh syarikat kecil yang
tiada Letter Head bercetak. Kerani atau pengurus boleh menggunakan
Header untuk mencipta Letter Head dengan rekacipta sendiri.
Praktik 2
1. Set format kertas sebagai A4.
Format → Page → Paper Format → A4 → Ok
2. Insert → Header → Default
20
3. Dalam Header, masukkan ( 3 sell )
4. Buang garisan pada table
Table → Select → Table
Klik pada Toolbar, hilangkan garisan sempadan seperti dalam

gambar
21
5. Dalam sel pertama, boleh digunakan untuk meletakkan logo syarikat,

untuk sel yang kedua pula boleh digunakan untuk letakkan nama
dan alamat syarikat, manakala untuk sel yang ketiga pula, boleh
digunakan untuk nombor telefon, nombor faks dan email syarikat.
6. Klik di bawah
7. Buat satu garisan panjang.
22
8. Masukkan logo dalam sel pertama, nama dan alamat syarikat di sel
kedua manakala untuk sel ketiga pula, masukkan nombor telefon,
nombor faks serta email syarikat.
9. Untuk isi kandungan surat, anda boleh ikut tutorial dalam Praktik 1
bermula dari nombor 3 hingga nombor 25.
10. Kerani akan menghadapi masalah apabila surat rasmi tersebut

dibuat lebih dari dua muka surat kerana header secara automatik
akan diwujudkan dalam muka surat ke dua.
23
11. Untuk mengatasi masalah ini, kita perlu buat satu Page Style and
Formating baru.
12. Tekan F11, satu dialog Style And

Formating akan dipaparkan.
Nota: Style And Formatting

merupakan perkakasan yang
membolehkan pengguna OpenOffice
Writer menggubah atau menambah
tetapan-tetapan yang telah dibuat
secara default.
Anda boleh mengubah teks, saiz muka

taip, perenggan, muka surat dan
macam-macam lagi.
13. Dalam Style And Formating, pilih ikon ke 4 dari kiri anda. Klik kanan
pada Default, pilih New
24
14. Satu dialog

bernama Page
Style akan
keluar, namakan
page tersebut.
Eg: Mukasurat
Baru
15. Klik pada Page. Ubah format kertas kepada A4 dan set margin
kepada 2 cm untuk semua. Klik OK.
25
16. Anda juga perlu mengubah Page Style yang bernama Default. Klik
kanan pada Page Style Default, pilih Modify.
17. Dalam tab Organizer,ubah next style kepada Mukasurat Baru, klik
OK.
18. Kembali semula ke surat rasmi tadi, sambung perenggan yang ingin
ditambah dalam muka surat baru.
26
19. Jangan lupa untuk menambah Footer pada muka surat tersebut.
Insert → Footer → Mukasurat Baru.
20. Masukkan bilangan muka surat dan jumlah muka surat. Rujuk
Praktik 1.
27
Surat Rasmi Biasa
Surat rasmi biasa seperti yang diajar di sekolah (masa zaman penulis). Sila
rujuk cikgu Bahasa Melayu untuk format surat rasmi terkini.
Praktik 3
1. Tuliskan nama dan alamat pengirim

2. Buat satu garisan panjang, anda hanya perlu gunakan Shift+dash
dan tekan Enter.
3. Tulis nama dan alamat penerima surat
4. Tarikh diletakkan sebaris dengan alamat penerima surat. Gunakan
kekunci Tab untuk menjarakkan antara alamat dan tarikh surat.
5. Sila ikut langkah 6 hingga 26 dalam Praktik 1 untuk isi kandungan
surat rasmi.
28
Sampul Surat
Anda boleh memasukkan sampul surat berserta dengan alamat penerima

surat di atas surat rasmi yang ditulis.
Insert → Envelope
Satu dialog Envelope akan dipaparkan, anda hanya perlu mengisi ruangan
Addressee. Buang tanda tick pada ruangan Sender.
Apabila siap menulis alamat, anda perlu set printer, klik tab printer. Pilih
cara sampul surat dimasukkan. Sila pilih posisi yang kelima dari kiri anda.
Klik butang Insert.
29
Sesuaikan kedudukan alamat tersebut di atas sampul surat yang ingin

dicetak. Alihkan sedikit ke atas.
30
NOTA: Ada pelbagai jenis pencetak yang digunakan, bubblejet atau

laserjet. Ada jenis pencetak menggunakan bekas kertas di bawah, ada
pula jenis yang memasukkan kertas di bahagian atas. Apa pun jenis
pencetak anda, anda perlu membuat sedikit pengujian bagi memastikan
arah sampul surat yang betul semasa mencetak alamat pada sampul
surat.
Sila lihat tanda/simbol pada pencetak anda,

biasanya ada satu penanda seperti dalam
gambar.
Ikut penanda bagi sampul surat, perhatikan

kedudukan setem bagi sampul surat tersebut.
31
Hal-hal lain
Untuk Perhatian
Sesetengah orang suka meletakkan U/P ( untuk perhatian ) pada sampul

surat. Bukan salah, tetapi jika sekiranya penerima surat bercuti lama,
maka lagi lama lah surat tersebut berada di atas meja si penerima
surat. Jadi adalah lebih elok anda menulis U/P di bawah alamat penerima
surat supaya sekiranya si penerima surat bercuti lama, orang lain boleh
membuka surat tersebut dan memberikan surat tersebut kepada orang
yang bertanggungjawab menggantikan tugas si penerima surat yang
bercuti tersebut.
Mencetak Surat
Kadang-kala, dalam Openoffice.org, anda telah pun membuat tetapan

format kertas sebagai A4, tetapi apabila anda mencetak surat, posisi surat
kelihatan tidak seperti A4. Ini mungkin kerana, anda tidak membuat
tetapan saiz muka surat pada pencetak.
Print → Properties → Paper → Tetapkan sebagai A4.
* biasa orang ramai lupa untuk tetapkan saiz kertas dalam printer.
32
Surat Rasmi ( Hantar Kepada Sekumpulan Orang )
Menghantar surat rasmi kepada sekumpulan orang memerlukan teknik

yang betul. Anda tidak perlu bersusah payah untuk menaip surat rasmi
berulang-ulang kali dengan nama yang pelbagai. Anda hanya perlu
menyenaraikan semua nama dan alamat orang ramai dengan isi
kandungan surat rasmi yang sama . Teknik ini dipanggil “Mail Merge”.
Biasanya teknik sebegini sesuai digunakan untuk tujuan panggilan
mesyuarat atau penghantaran notis kepada sekumpulan orang.
Senario
Anda adalah seorang Setiausaha sebuah atau persatuan belia, anda

diarahkan oleh Yang Dipertua persatuan untuk memanggil semua Ahli
Jawatan Kuasa untuk bermesyuarat pada 26 hari bulan Mac dan bertempat
di rumah persatuan.
Praktik 4
1. Buat satu surat rasmi panggilan mesyuarat

2. Ikut contoh surat rasmi yang dipaparkan di bawah.
PERSATUAN BELIA KAMPUNG PISANG
Belia Harapan Bangsa Rujuk Kami: Bil ( 3 ) / Mesyuarat / 09

Tarikh : 12 Mac 2009
Tinggalkan kosong
4 baris
untuk
nama dan alamat AJK.
Tuan,
Panggilan Mesyuarat Bulanan Persatuan Belia Kampung Pisang
Adalah dimaklumkan tuan dijemput hadir ke Mesyuarat Bulanan

Persatuan Belia yang diadakan pada :
Tarikh : 12 March 2009

Tempat : Rumah Persatuan
33
Masa :9:30 Pagi
Sekian, harap maklum
Yang Benar
___________________
YDP Persatuan Belia
Kampung Pisang.
3. Simpan surat tersebut.
4. Kita perlu membina senarai nama dan alamat Ahli Jawatan Kuasa
Persatuan dengan menggunakan Spreadsheet dan Database.
5. Bina spreadsheet baru. File → New → Spreadsheet
6. Tuliskan nama, alamat1, alamat2, poskod, daerah dan negeri seperti

dalam gambar.
7. Masukkan senarai nama Ahli Jawatan Kuasa berserta dengan alamat

mereka.
34
8. Simpan fail tersebut. File → Save
9. Buat satu fail database baru. File → New → Database
10. Satu dialog Database Wizard akan dipaparkan
11. Pilih Connect to an existing Database dan pilih Spreadsheet. Klik

butang Next.
12. Dalam skrin yang seterusnya, Wizard akan meminta fail
35
spreadsheet yang dibina tadi, berikan lokasi fail tersebut.
13. Klik butang Next.
14. Dalam skrin seterusnya,kita hanya mahu mendaftar pangkalan data

tersebut supaya dapat diakses melalui Openoffice Writer. Pilih Yes,
register the database for me, Untick pada Open the database for
editing. Tekan butang Finish.
15. Simpan fail pangkalan data tadi di suatu tempat.
36
16. Kembali ke surat panggilan mesyuarat anda tadi.
17. Sekarang, pangkalan data telah pun didaftarkan dalam OpenOffice

Writer. Cuba anda periksa data tersebut dengan menekan butang
Data Sources pada Standard Toolbar.
18. Pangkalan data anda akan kelihatan seperti dalam gambar di

bawah.
19. Tarik Nama, Alamat1, Alamat2, Poskod, Daerah dan Negeri ke

dalam surat rasmi tersebut. Sila lihat gambar.
20. Sekarang, anda perlu mencetak sampul surat pula. Insert →
37
Envelope
21. Masukkan data dari pangkalan data yang anda bina tadi.
22. Klik New Doc, sampul surat anda akan kelihatan seperti dalam
gambar di bawah.
23. Semasa anda mencetak surat dan sampul surat tersebut, satu
38
pertanyaan akan keluar seperti di bawah. Klik Yes untuk mencetak

surat dengan semua nama yang ada dalam pangkalan data.
24. Klik Ok untuk Print.
39
Muka Surat Kosong
Penghantaran Faks
Biasanya di mana-mana jabatan atau syarikat, terdapat satu borang khas
yang perlu diisi oleh pekerja apabila ingin membuat penghantaran faks.
Dalam OpenOffice.org ini, saya ingin menunjukkan cara membuat Fax
Coversheet menggunakan OpenOffice Writer serta menyimpannya
sebagai templat. Jadi setiap kali seseorang pekerja ingin menghantar
dokumen melalui mesin faks, beliau hanya perlu menulis borang
penghantaran faks yang telah siap dalam templat.
Contoh Borang Penghantaran Faks
Syarikat ABC Sdn Bhd

Aras 1, Alamat 1
Alamat 2, Poskod 1,
Wilayah Sekian-sekian
FAKSIMILI
Kepada : Daripada :
Telefon : 09-999999 Tarikh : 13/03/09
Faks : 09-999998 Muka surat :
Perkara : CC :
CATATAN
41
Bab 4: Penghantaran Faks
Praktik 5
1. Buka OpenOffice.org , cipta dokumen baru → teks dokumen.
2. Tetapkan format kertas, Format → Page → Paper Size → A4.
3. Pada Formating Toolbar, klik Centered.
4. Tuliskan nama syarikat atau jabatan anda berserta dengan alamat.
5. Buat satu garisan panjang, tekan ctrl+ _( dash ) dan tekan Enter.2
6. Tulis perkataan FAKSIMILI dengan saiz muka taip sebesar 44 pt.
7. Tekan Enter dan kecilkan kembali saiz muka taip kepada 12.
8. Buat jadual dengan jumlah 6 kolum dan 4 baris.
9. Sunting seperti dalam gambar
2 Dalam Openoffice.org versi 3.2 tidak perlu tekan ctrl+z
42
10. Tuliskan item item seperti KEPADA, DARIPADA dsb.
11. Masukkan semi kolum dalam petak yang disediakan.
12. Table → Select → Table
13. Hilangkan garis sempadan antara sel.
14. Wujudkan satu garisan dalam setiap sel seperti dalam gambar.
43
15. Hasil akhir bagi adalah seperti berikut.
16. Masukkan nombor telefon dan nombor faks berserta dengan tarikh.
Insert → Fields → Date.
17. Keluar dari dan klik kursor ke kanvas penulisan. Enter dua atau tiga
kali ke bawah.
18. Tuliskan pula dengan huruf besar, CATATAN, klik dua kali pada
perkataan tersebut dan tekan ctrl B dan ctrl U.
44
19. Simpan borang penghantaran faks ini sebagai Templat.
20. File → Templates → Save → Berikan nama kepada templat

tersebut. Klik butang OK.
45
21. Apabila anda ingin menggunakan borang penghantaran faks, buka

fail tersebut melalui template. File → New → Templets and
Documents
22. Pilih templat dan pilih nama fail, klik butang Open.
46
Jadual Dan Borang

Untuk membuat jadual dan borang, kita akan bekerja dengan Table.
Kemahiran yang akan kita pelajari menambah lajur dan baris, membuang
lajur dan baris, memecahkan lajur dan baris dan juga menggabungkan
lajur dan baris.
Sedikit tips semasa menggunakan Table dalam Openoffice Writer.
1. Apabila anda membuat jadual menggunakan table, selalunya anda

akan membuat jadual terlebih dahulu pada kanvas, dan kemudian
baru anda letakkan tajuk di atasnya. Cara untuk anjak jadual ke
bawah adalah dengan meletakkan cursor pada sel kiri anda sebelah
atas dan tekan Enter.
2. Jika sekiranya anda bekerja dengan Table, ada satu item atau satu
baris ayat yang memerlukan anda untuk menggunakan kekunci tab.
Anda perlu menekan kekunci Ctrl+Tab sebab jika anda gunakan
kekunci Tab sahaja, Table akan mencipta satu lagi sel di bawah.
47
Bab 5: Jadual Dan Borang
Praktik 6
Jadual Waktu
Contoh
Jadual Waktu
Ahad Isnin Selasa Rabu Khamis
08.00-10.00
1. Buat jadual, dua baris dan lima lajur
2. Masukkan nama-nama hari dalam baris pertama seperti dalam

gambar.
3. Untuk menambah baris, klik pada hujung bawah sebelah kanan table
dan tekan kekunci Tab.
48
4. Select Table, halakan cursor di sebelah tepi jadual sehingga cursor

menjadi anak panah warna hitam dan klik kanan pada semua sel
dalam jadual.
5. Tebalkan border. Klik kanan pada jadual, pilih table, dan pilih border.
Pilih line dan tekan OK.
6. Jika mahu tebalkan lagi garisan pada jadual, sila pilih jalur garisan
yang lain.
49
Praktik 7
Borang Butir Diri
Contoh
Borang Butir Diri
Nama
No KP Bangsa
Alamat
Alamat 2
Poskod Negeri
Berat Tinggi
Sekolah
Universiti
Persatuan
1. Set Page Format sebagai A4
Format → Page → Paper Format → A4
2. Buat jadual dengan dua kolum.
3. Klik pada sel sebelah kiri anda dan tekan Enter untuk mewujudkan
ruang di atas jadual.
50
4. Tuliskan tajuk borang, “Borang Butir Diri” dan klik Centered pada
Formating Toolbar.
5. Laraskan kolum pertama seperti di bawah dan tuliskan item 'Nama'

dalam kolum pertama tersebut.
6. Bawa cursor ke kolum kedua, dan tekan kekunci Tab.

7. Satu baris baru akan dipaparkan, tulis dalam kolum baru tersebut, “No
KP”
51
8. Untuk menulis satu lagi item dalam baris kedua, anda perlu
memecahkan sel dalam baris kedua. Gunakan fungsi split, Klik kanan
pilih menu. Cel → Split.
9. Kita mahu pecahkan sel kepada tiga, jadi masukkan nombor tiga dan
pilih Vertically.
10. Sel yang telah dipecahkan kepada tiga.
52
11. Tuliskan Bangsa pada cel ke empat dalam barisan ke dua.
Nama
Nombor KP Bangsa
12. Tekan tab untuk mencipta satu baris baru.
13. Tuliskan Alamat
Nama
Nombor KP Bangsa
Alamat
14. Anda perlu buat Cell Merge. Pilih cel-cel yang ingin digabungkan. Klik
kanan, pilih Cell → Merge
15. Tekan tab sekali lagi untuk membuat row ke empat.

16. Tuliskan Alamat 2
17. Ulang langkah 2 untuk menyiapkan borang seperti dalam gambar.
53
Praktik 8
Senarai Harga Barangan

Buat Jadual seperti di bawah.
Contoh
Senarai Harga Barangan

Bil Item RM Catatan
54
Senarai Harga barangan

Bil Item Harga Catatan
1. Pilih Table cel, empat kolum, taipkan Tajuk
Senarai Harga Barang
Bil Item Harga Catatan
2. Masukkan sejumlah baris ke dalam Jadual. Table → Insert → Rows.
3. Dalam Langkah 2, setelah memasukkan sejumlah kolum (eg: 10

kolum). Anda perlu highlight pada lajur bilangan serta aktifkan
Numbering atau Format → Bullets And Numbering → Pilih
Nombor
55
4. Betulkan kedudukan nombor-nombor tersebut dengan klik opsyen

bullets and numbering pada toolbar di bawah.
5. Ubah nilai kepada 0 dalam aligned at dan 0 dalam indent at.\
56
6. Katakan baris dalam jadual tersebut panjangnya melebihi satu muka

surat. Anda boleh memecahkan jadual tersebut dengan
menggunakan fungsi Split Table.
untuk pecahkan table kepada dua bahagian, klik pada kolum

terakhir dalam table tersebut. Kemudian pada menu utama, pilih
Table --> Split Table.
7. Anda boleh membuat kira-kira dalam Openoffice Writer seperti

menjumlahkan harga barangan.
untuk membuat pengiraan, letak simbol = dalam cell, kemudian pilih

kolum yang ingin dicampur.
57
Bab 6: Laporan / Kertas Kerja
Laporan / Kertas Kerja
Anda boleh menggunakan suite Openoffice.org Writer untuk mencipta

satu laporan atau kertas kerja dalam satu dokumen tanpa membuat
pecahan-pecahan dokumen secara berasingan. Kemahiran Style And
Formating perlu anda kuasai untuk memudahkan anda membuat Laporan,
buku atau kertas kerja.
Praktik 9
Anda perlu membuat satu kertas kerja, item yang perlu ada: Tajuk Muka
Depan, Isi Kandungan, Prakata, Cadangan,Spesifikasi Barangan Dalam
Bentuk Landscape dan Penutup.
1. Buat satu muka surat baru.
2. Klik menu Format → Style and Formatting. Satu dialogbox Styles

And Formatting akan muncul.
3. Pilih Ikon ke empat – Page. Pilih Default, Klik Kanan, pilih New.
4. Tuliskan nama style Muka Depan dan next style, pilih Muka Depan juga.
58
Openoffice.org Writer
5. Klik pada tab Page. Set kertas A4 dan set margin dan klik butang Ok.
6. Tukar Style Dan Formatting pada

muka surat pertama dengan style
Muka Depan yang baru dibuat tadi.
Klik kanan pada status bar. Pilih
nama Muka Depan.
59
7. Tuliskan tajuk besar Kertas Cadangan XYZ
8. Ikut langkah 1 higgga 5 untuk nama style

berikutnya. Isi Kandungan.
9. Buat muka surat kedua dengan page style Isi Kandungan.Insert →

Manual Break .
10. Biarkan muka surat kedua kosong dahulu, buat muka surat ketiga
dengan mengikut langkat
1-5 di atas dan kemudian
langkah 9 dengan nama
style yang baru. Prakata.
Namun kali ini, sedikit
ubahsuaian untuk style
Prakata. Tick pada Change
Page Number, jadikan
muka surat Prakata ini
sebagai mukasurat 1. Sila
abaikan ubahsuaian ini
untuk style berikutnya.
60
11. Tulis perkataan Prakata pada muka surat tersebut dan highlight
perkataan tersebut, tukar style tulisan kepada Heading1.
12. Aktifkan Footer bagi mukasurat Prakata. Insert → Footer → Prakata
61
13. Masukkan nombor mukasurat dalam mukasurat Prakata. Klik pada

Footer, pilih Centered, Klik pada Insert → Fields → Page Number. Anda
boleh mula menulis prakata dalam mukasurat tersebut.
14. Mukasurat seterusnya adalah Cadangan. Buat style baru yang

bernama Cadangan mengikut langkah 1-5 di atas diikuti dengan langkah
9. Ikut langkah 11 hingga 13 [ pilih footer Cadangan]. Tuliskan cadangan
dalam mukasurat tersebut.
15. Seterusnya, muka surat Spesifikasi Barang yang perlu dibuat secara
Landscape. Ikut langkah 1-5 dengan nama style Spesifikasi seperti
sebelumnya dengan ubahsuaian pada langkah kelima seperti di bawah.
62
15. Masukkan Tajuk dan footer pada mukasurat Spesifikasi dengan nama
Spesifikasi Barangan, ikut langah 11-12.
16. Seterusnya, buat style untuk mukasurat Penutup. Ikut langkah 1-5,
tulis nama style Penutup, kemudian langkah 9 dengan memilih style
Penutup. Kemudian ikut langkah 11-13.
17. Kita perlu ke mukasurat Isi Kandungan [ Mukasurat kedua dari atas ],
untuk membuat Isi Kandungan untuk semua isikandungan dalam laporan
tersebut. Insert → Indexes and tables → Indexes and tables
Tulis Title : Isi Kandungan.
63
18. Klik pada Tab Entries. Klik pada Page Number [ simbol # ]
19. Hasil seperti di bawah.
20. Simpan file tersebut dengan suatu nama. Contoh

kertas_cadangan.odt.
21. Pada bulan hadapan, anda ingin membuat satu lagi kertas cadangan
dengan spesifikasi barangan yang lain pula. Anda tidak perlu membuat
satu persatu page style seperti di atas. Gunakan fungsi Load style dalam
file kertas_cadangan.odt yang sedia ada sahaja.
64
22. File → New → Text Document
23. Format → Style And Formatting
24. Pilih Page Style, Pilih Ikon New Style From Selection
25. Satu dialogbox lain akan keluar seperti di bawah.
Tick pada Pages dan klik butang From File . Pilih file bertajuk
kertas_cadangan.odt yang mula-mula dibuat tadi. Dengan ini, kita tidak
perlu membazir masa untuk setting margin dan sebagainya.
65
Bab 7: Asas Calc
Asas Calc
Openoffice.org Spreadsheet merupakan alternatif kepada MS Excel. Anda

boleh melakukan kerja-kerja akaun di dalam Spreadsheet sama seperti
anda menggunakan MS Excel.
Tambah hari dalam Spreadsheet
1. Buka Dokumen Spreadsheet baru, ke menu Tools → Options →

Openoffice.org Calc → Sort List. Tambah item seperti di bawah.
2. Cuba masukkan senarai hari yang baru diletakkan dalam Sort List
dalam Sheet1. Taip nama hari “Ahad”. Tarik kotak kecil ke depan untuk
senaraikan hari berikutnya.
66
OpenOffice.org Calc
3. Jika mahu perkataan Ahad sahaja. Tekan Ctrl sambil drag kotak kecil ke
depan atau ke bawah.
4. Jika anda mahu senaraikan nombor, boleh guna kaedah ini.
Paste Special
Dalam Openoffice.org Calc, terdapat satu fungsi yang sangat menarik

iaitu paste Special.
Page Break View
Biasanya dalam MS Excel, ditunjukkan Page 1, Page 2 dalam Workbook.

Dalam Openoffice.org Calc. Anda perlu menggunakan menu Page Break
Preview untuk memaparkan Page 1, Page 2 dan seterusnya. Fungsi ini
boleh digunakan sebelum proses mencetak dijalankan.
67
Bab 7: Asas Calc
Jika anda mahu menukar layout, boleh ubah melalui Format --> Page . Ia
agak berlainan sedikit dari Page Layout untuk Openoffice Writer.
Freeze
Funsinya adalah untuk mengunci cell cell tertentu. Jika anda bertugas
dengan data yang banyak sehingga beberapa muka surat. Anda boleh
kunci Header di atas supaya anda tidak tersilap memasukkan data dalam
ruangan cell yang lain.
Klik pada data yang pertama selepas Header data. Klik Window -->
Freeze. Anda boleh skroll data ke bawah, header data tidak akan
bergerak.
68
OpenOffice.org Calc
Formula
Untuk memasukkan formula, anda perlu meletakkan tanda = ke dalam

cell.
69
Bab 7: Asas Calc
Memasukkan Data Dan Kira Jumlah
Praktik 9
Bil Nama No Matrik Tugasan1 Tugasan2 Ujian1 Ujian2
1 Maliati Mohd Amin 10001 5.6 10 85 94
2 Azuan Azizi 10002 8 7.5 78 74
3 Tuan Salim Tuan Mat 10003 9 6.5 73 77
4 Kamaliah Jumaat 10004 6.75 7 52 55
5 Alif Najmi 10005 7 2.8 65 73
6 Wan Nor Rizan Wan Musa 10006 6 5.5 78 76
7 Jamaludin Idrus 10007 9 8.5 90 87
8 Muhammad Fahmi Nazri 10008 6 7.3 77 74
9 Syukri Jusoh 10009 5 5.8 75 73
10 Mualiati Ibrahim 10010 7 8 81 83
11 Najwa Mohamad 10011 8 7 76 68
12 Khairunnisa Abdullah 10012 5 6 68 78
13 Zainun Wahab 10013 4 6 67 73
14 Ramlan bin Roslan 10014 6 7.5 65 56
15 Manaf Hasan 10015 7 8 83 72
1. Buka File Spreadsheet baru. File → New → Spreadsheet.

2. Buat rekod seperti dalam jadual di atas.
3. Setelah selesai, kita ingin tahu jumlah markah bagi setiap pelajar.
4. Tugasan 2 perlu di darab dengan 3 manakala Ujian 1 dan Ujian 2
perlu di darab dengan 0.3.
5. Masukkan formula seperti berikut pada cell H2.
6. Drag ke bawah untuk mengetahui setiap

jumlah markah pelajar.
70
Openoffice.org Calc
7. Sekarang kita ingin mengetahui ranking pelajar mengikut jumlah

markah yang diperolehi.
8. Melalui data tersebut juga, kita boleh mengetahui purata markah

bagi kelas tersebut dengan menggunakan Average.
9. Simpan fail tersebut dengan nama rekod_ujian_pelajar.ods
Bina Graf
Praktikal 10
Kutipan Tabung Masjid Kampung XYZ

2007 2008 2009 2010
Jan 979 899 1002 1123
Feb 1101 1200 972 1240
Mar 1211 799 802 977
Apr 1200 1423 1103 1455
May 1003 1211 1024 1447
Jun 1020 1030 1002 813
Jul 902 1121 1111 834
Aug 1207 1111 899 977
Sep 997 2311 877 983
Oct 1002 720 1477 1231
Nov 1322 1221 1123 1112
Dec 2633 1222 1230 1222
71
Bab 7: Asas Calc
1. Masukkan Data seperti dalam jadual. Untuk bulan bermula dari Jan.
Taip bulan Jan dan drag ke bawah. Secara automatik ia akan mengikut
turutan. Jan,Feb dan seterusnya.
2. Pilih Menu. Insert --> Chart, satu dialogbox Chart Wizard akan keluar
seperti gambar di bawah.
3. Klik Next, Data Range, klik pada butang Select Data Range
72
Openoffice.org Calc
4. Pilih range data yang ingin dijadikan graf dan Klik Next, Next dan
Finish.
73
Bab 7: Asas Calc
Nama Cell
Anda boleh menamakan cel atau satu kumpulan cel dengan nama
tertentu bagi memudahkan operasi penambahan, penolakan dan
sebagainya.
Praktik 11
Rekod Perbelanjaan Peribadi
Masuk Keluar
Gaji 1500 Kereta 340

Kerja luar 200 Belanja Rumah 150
Petrol 100
Jumlah 1700 590
Lebihan 1110
1. Masukkan data seperti di atas. Untuk jumlah wang masuk. Guna

fungsi sum seperti dalam gambar di bawah.
74
Openoffice.org Calc
2. Untuk jumlah wang keluar, guna fungsi sum seperti gambar di

bawah.
3. Kita ingin mengetahui nilai lebihan wang masuk. Dalam operasi-

operasi tertentu yang melibatkan banyak cel dan pengiraan. Kita boleh
menamakan cel atau sekumpulan cel.
4. Klik pada jumlah wang masuk tadi. Insert --> Names --> Define.
Taipkan satu nama eg: Masuk.
5. Klik pula pada jumlah wang keluar, berikan satu nama pada cel
tersebut. Eg: Keluar.
75
Bab 7: Asas Calc
6. Berbanding dengan kaedah lama iaitu dengan menggunakan kod

cell seperti A1-A2. Kita boleh gunakan nama yang telah ditetapkan untuk
membuat operasi pengiraan.
76
Nota Tambahan
Navigasi
Dalam Openoffice.org Writer tiada fungsi goto page. Ia ada satu fungsi
yang diberi nama Navigator. Anda boleh ke mana mana bahagian muka
surat atau mana mana elemen dokumen anda menggunakan Navigator .
PDF
Openoffice.org semenjak dahulu lagi telah dilengkapi dengan fungsi
eksport ke pdf.
New Window
Anda boleh bekerja dengan satu dokumen yang mempunyai banyak muka
surat dengan dua atau lebih window dalam masa yang sama dan
berlainan muka surat.
77
Selamat Mencuba

Buku OpenOffice - Org Praktikal

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Buku OpenOffice - Org Praktikal

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Openoffice.

• Surat Rasmi Dan Sampul Surat

Modul ini dibangunkan oleh : http://hardyw3b.wordpress.com

Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah Lagi Maha Pengasihani.

Telah banyak buku-buku asas pengenalan Openoffice.org yang berada di

Jadi saya mengambil langkah proaktif untuk menerbitkan sebuah buku

This document is licensed under the Attribution-

Proses download dan install Openoffice.org

Sedikit konfigurasi bagi mempercepatkan proses load openoffice.org

3. Bab3: Surat Rasmi Dan Sampul Surat

Matlamat dalam praktik yang disediakan adalah untuk membiasakan

4. Bab4: Penghantaran Faks

5. Bab5: Jadual Dan Borang

Belajar menggunakan Table untuk membuat jadual dan borang.

6. Bab 6 : Laporan dan kertas kerja.

Belajar menggunakan Tool Style And Formatting untuk membina

7. Bab 7: Asas Calc

Belajar fungsi-fungsi istimewa yang ada dalam Openoffice.org Calc.

Install Openoffice.org 3.0 untuk pengguna

3. Pilih lokasi fail yang akan di ekstrak

4. Klik Next untuk mula mengekstrak fail.

5. Seterusnya proses instalasi bermula, klik Next.

6. Tulis nama anda dan klik next

7. Paparan skrin selanjutnya bertanyakan sama ada anda mahu install

8. Klik butang Install

9. Installer sedang menyalin data ke dalam komputer anda

10. Proses instalasi siap. Tekan Finish.

2. Setelah selesai mengisi borang dalam dialog Welcome Screen, anda

3. Antara muka OpenOffice.org Writer

4. Sedikit konfigurasi asas yang biasa dibuat oleh penulis.

• Tools → Options → OpenOffice.org → Memory

kurangkan number of steps kepada 30, naikkan Graphics cache kepada

• Load And Save

Document Type → Text Document

Document Type → Spreadsheet

Document Type → Presentation

Apa itu ODF ?

ODF diwujudkan bagi membebaskan anda daripada dominasi format

Surat Rasmi Dan Sampul Surat

Contoh Surat Rasmi ( Letter Head )

Enter 5-6 kali (kosongkan untuk ruangan Letter Head)

Slogan Syarikat / Jabatan Rujuk Kami:

( U/p : En Polan Bin Polan )

Tajuk Surat Rasmi Mestilah Ditulis Dengan Huruf Besar Pada

2. Perenggan kedua, Cras convallis velit at nulla. Phasellus placerat

3. Perenggan ketiga, Curabitur egestas viverra nunc. Morbi volutpat

Sekian, terima kasih,

1. Set Format kertas sebagai A4

Format → Page → Paper Format → A4 → Ok

2. Enter 5 hingga 6 kali ke bawah untuk ruangan Letter Head.

3. Buat jadual ( dua sel ).

4. Buang garisan pada Table.

Table → Select → Table

Klik pada bar peralatan, hilangkan garis sempadan seperti di dalam

5. Tuliskan slogan Jabatan atau Syarikat di sebelah kanan dan di

6. Bawakan kursor ke luar dari ke kanvas utama. Enter sekali.

7. Tuliskan nama jawatan atau nama penerima serta alamat penerima.

8. Jika surat tersebut ditujukan kepada seseorang, tuliskan U/P ( untuk

12. Enter dua kali ke bawah untuk memulakan mukadimah perenggan

13. Tuliskan mukadimah dan tetapkan supaya perenggan tersebut

14. Dalam surat rasmi, perenggan kedua dimulakan dengan nombor

18. Satu dialog akan keluar, pilih Positions.

20. Enter sekali dan tekan backscpace sekali.