ขอ 6 หมื่นชื่อแสดงพลัง เปลี่ยนระบบเงินประกัน “ต้องไม่มีใครติดคุกเพราะจน” อีกต่อไป
ขอ 6 หมื่นชื่อแสดงพลัง เปลี่ยนระบบเงินประกัน “ต้องไม่มีใครติดคุกเพราะจน” อีกต่อไป
ทำไมแคมเปญรณรงค์นี้ถึงมีความสำคัญ
60,000 คนต่อปี ต้องติดคุกระหว่างรอพิจารณาคดี
ระบบเงินประกันตัวขังคนที่ยังไม่ถูกตัดสินว่าผิด เพียงเพราะไม่มีเงินประกันตัว ระบบนี้ยุติธรรมแล้วหรอ? สำหรับคน “จน”
เพื่อให้เข้าใจเรื่องนี้ง่ายขึ้น ลองมาดู VDO ตัวนี้กัน
มาลองดูเรื่องจริง ของคนจนที่ไม่เหลือทางเลือก เหล่านี้กัน...
นายขาว (นามสมมติ) คนขับแท็กซี่ ตำรวจพบยาเสพติดในกระเป๋าของผู้โดยสาร แต่เขาก็กลายเป็นผู้ต้องสงสัยไปด้วย ผู้โดยสาร 2 คนใช้เงินประกันตัว ส่วนนายขาวไม่มีเงิน จึงต้องรอในคุกเป็นเวลาเกือบปี ถึงมีคำตัดสินว่าเขาไม่ผิด...เท่ากับว่าเวลาช่วงนั้น เขาติดคุกฟรี
ป้าแดง (นามสมมติ) ถูกผู้ค้ากัญชารายย่อยที่ตำรวจจับได้ กล่าวเท็จซัดทอดว่ารับกัญชามาจากป้าแดง ป้าไม่มีเงินประกันตัว จึงต้องเข้าไปรอในคุก และสุดท้ายศาลก็ตัดสินว่าป้าไม่ผิด… ป้าแดง ก็ติดคุกฟรีเช่นกัน
พวกเราเชื่อว่า เรื่องแบบนี้ ไม่ควรเกิดขึ้นกับใครเลย
------------------------------------------------
คุณรู้ไหมว่า ระบบเงินประกัน คือ อะไร?
ก่อนศาลจะตัดสินว่าใครผิด ผู้ต้องสงสัย (ขอย้ำว่าแค่ ‘สงสัย’ ยังไม่รู้ว่าทำผิดจริงหรือเปล่า) ที่ถูกจับกุม ณ ที่เกิดเหตุ จะต้องถูกฝากขัง เพื่อไม่ให้หนีไปก่อนพิจารณาคดี แต่เขาสามารถวางเงินประกันเพื่อซื้ออิสรภาพช่วงรอได้ เมื่อมาฟังศาลตัดสิน ไม่ว่าผิดหรือถูก ก็จะได้เงินประกันคืนไป
...แต่ในทางกลับกัน คนจนที่ไม่มีเงินเอาไว้ประกันตัวเอง จะต้องติดคุกระหว่างรอการพิจารณา ซึ่งเฉลี่ยแล้วอาจกินเวลาในคุก 6 เดือน ถึง 1 ปี ทั้งที่ตัวเองอาจจะไม่ได้ผิดเลย
ระบบนี้ทำลายชีวิตของคนจนกว่า 60,000 คนต่อปี
บางคนถึงกับยอมรับสารภาพทั้งที่ไม่ผิด เพราะนั่นอาจหมายความว่าจะทำให้ติดคุกสั้นลง
ส่วนคนรวยที่ผิดจริงบางราย ก็พร้อมจ่ายเงินประกันแล้วหนีอยู่ดี
ยิ่งกว่านั้นยังส่งผลเสียต่อประเทศ กว่า 8,500 ล้านต่อปี
- ต้นทุนของเรือนจำ เช่น ผู้คุม อาหาร ค่าใช้จ่ายต่างๆ กว่า 2,500 ล้านต่อปี
- คนที่ต้องเสียโอกาสในการทำงานสร้างรายได้ คำนวนแล้วเกือบ 6,000 ล้านต่อปี
ต้นเหตุของเรื่องนี้ ก็เพราะ “เงิน” ไม่ได้วัดว่าใคร “เสี่ยง” ที่จะหนีหรือไม่หนี
---------------------------------------------------
แล้วเราจะแก้ปัญหานี้ได้อย่างไร?
ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา เคยเจอปัญหานี้แบบบ้านเรา จึงเปลี่ยนมาใช้ “แบบตรวจวัดความเสี่ยงการหลบหนี” ซึ่งได้ผลดีอย่างมาก และตอนนี้ไทยก็เริ่มรับโครงการนี้มาทดลองใช้แล้ว
- เมื่อมีคดีเข้ามา เจ้าหน้าที่ศาลจะดึงข้อมูลของผู้ต้องสงสัย จำนวน 15 หมวด เช่น ประวัติอาชญากรรม ประวัติยาเสพติด คดีที่ค้างพิจารณา ฐานรายได้ เป็นต้น มาคำนวนเป็นคะแนน ว่าคนนี้ มี “ความเสี่ยง” ที่จะหนีมากน้อยแค่ไหน
- ผู้พิพากษา สามารถจัดการตามคะแนนได้ เช่น เสี่ยงน้อยก็ให้สาบานแล้วนัดวันรายงานตัว เสี่ยงกลางก็สามารถให้รายงานตัวด้วยการ Scan ลายนิ้วมือผ่าน Application หรือใส่กำไลที่ข้อเท้า และถ้าเสี่ยงมากจริงๆ ว่าจะหนี ก็ยังสามารถขังได้เหมือนเดิม
- ด้วยการตรวจวัดความเสี่ยงที่เป็นวิทยาศาสตร์ และกลไกการกำกับดูแลหลังปล่อย จึงทำให้ศาลมีทั้งข้อมูลและเครื่องมือที่ทำให้ไม่ต้องเรียกเงินในการประกันตัวอีกต่อไป
ข้อดีของระบบใหม่นี้ คือ
- ใช้หลักการที่เป็นวิทยาศาสตร์ ทำให้คนทุกคนไม่ว่ารวยจน ก็จะเท่าเทียมกัน คนรวยมีทั้งที่เสี่ยงจะหนีและไม่หนี คนจนก็เช่นกัน ทุกคนจะถูกวัดด้วยเครื่องมือเดียวกัน ปลอดอคติ
- เป็นหลักสถิติ ที่ยิ่งใช้มาก ยิ่งเพิ่มฐานข้อมูล ก็จะยิ่งคาดการณ์ได้แม่นยำมากขึ้น
- ลดความแออัดในเรือนจำ ตอนนี้คุกไทยมีผู้ต้องขังทั้งหมด 2.4 แสนคน แต่เป็นคนที่ถูกขังเพราะไม่มีเงินประกัน ถึงเกือบ 60,000 คน หรือ 1 ใน 5
---------------------------------------------------
แล้วคุณจะช่วยให้ระบบนี้เป็นจริงได้อย่างไร?
ปัจจุบันในประเทศไทย แบบตรวจวัดนี้ถูกรับไปทดลองใช้แล้วใน 12 ศาล
ที่ยังไม่สามารถใช้พร้อมกันทั่วประเทศได้นั้น เพราะต้องได้รับการสนับสนุนด้านคนทำงานเพิ่มเติม งบประมาณในการวางระบบและเครื่องมือต่างๆ
เราจึงอยากให้คุณร่วมลงชื่อสนับสนุนในแคมเปญนี้ เพื่อผลักดันโครงการเข้าสู่แผนของ “คณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านกระบวนการยุติธรรม” ให้อีก 250 ศาลทั่วประเทศหันมาใช้แบบตรวจวัดนี้
เพื่อ
ให้คนจนไม่ต้องรอในคุก
ให้คนทุกคนได้ความยุติธรรมอย่างเท่าเทียม
ขอแสดงความนับถือ
เครือข่ายปฎิรูปการประกันตัวเพื่อคนจน
ผู้ร่วมลงนาม “เครือข่ายปฎิรูปการประกันตัวเพื่อคนจน”
ปริญญา เทวานฤมิตรกุล และกลุ่มนักศึกษาคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
---------------------------------------------------
*สนับสนุนข้อมูลโดยสถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ สำนักงานศาลยุติธรรม
อ้างอิง ศาลเปิดโมเดลการฝากขังและปล่อยชั่วคราวใหม่ นำร่อง 5 จังหวัด ชี้ต้องรื้อระบบเงินซื้ออิสรภาพได้ “คุกมีไว้ขังคนจน” และ เศรษฐีนอนบ้าน ขอทานนอนคุก: ว่าด้วยกองทุนยุติธรรมในการเปลี่ยนผ่าน
ปิดแคมเปญรณรงค์
แคมเปญรณรงค์นี้ได้รับผู้สนับสนุนจำนวน 55,021 คนแชร์แคมเปญรณรงค์นี้
ผู้มีอำนาจตัดสินใจ
- คณะกรรมการปฎิรูปประเทศด้านกระบวนการยุติธรรม