'Paul Smits, afstand doen van je bonus zou je sieren'

De kwestie Paul Smits, de opgestapte directeur van het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis, laat zien hoe breed de kloof tussen het formele gelijk en het morele gelijk in Nederland geworden is. Formeel heeft Smits, ondanks de inadequate aanpak van de bacteriecrisis in zijn ziekenhuis, recht op een afscheidspremie van 236.000 euro. De raad van toezicht, onder leiding van de vroegere KPN-topman Ad Scheepbouwer, heeft er tenslotte mee ingestemd. Smits had formeel evenzeer recht op de bijna drieënhalve ton die hij vorig jaar heeft opgestreken. Maar met het rechtvaardigheidsgevoel in de samenleving zijn deze toewijzingen flagrant in strijd. Het zou Smits sieren als hij - ten halve gekeerd - zijn morele ongelijk zou erkennen en afstand zou doen van (een deel van) zijn bonus.

Het probleem is dat zijn ethiek de achterliggende jaren is gelegitimeerd door irreële beloningen. Een hele generatie managers is gevormd door de bonuscultuur. En een hele generatie managers heeft ter rechtvaardiging van die toestand naar de mores in de angelsaksische wereld verwezen, maar vergat dat daar in beginsel het bonus-malus systeem geldt: wie het goed doet krijgt een bonus, wie het slecht doet krijgt niets. In Nederland is het bonus-bonus systeem in zwang geraakt.

Smits is daarvan de exponent, zij het bij lange niet de enige. In die zin zondigt hij in commissie tegen de morele beloningscode. Dit ontslaat hem niet van de plicht goed te luisteren naar zijn critici: zij laten zich niet door banale jaloezie leiden, maar door zorgen over de cohesie van de samenleving. De vraag is of Smits daarin zal worden gesteund door Scheepbouwer, destijds de best betaalde bestuursvoorzitter in het bedrijfsleven.

^{Sander van Walsum}