Leveren windmolens een proteststem op in Groningen?
Op windmolens dicht bij het dorp zit men in het Meeden niet te wachten. In het Oost-Groningse plaatsje draaiden de provinciale verkiezingen daarom uit op een collectieve proteststem.
Enige kennisgeving: Meeden, vitaal dorp, verkocht en ter dood veroordeeld door PvdA, VVD, D66, CU en graaiende boeren. Geef ze uw stem niet!' Boven de rouwadvertentie die alle andere verkiezingsposters overstemt, piept nog net de slogan uit van de Partij voor de Dieren: 'Hou vast aan je idealen.'
Lantaarnpalen zonder protestbord: langs de lange Hereweg in Meeden zijn ze een zeldzaamheid. 1700 inwoners telt het Oost-Groningse dorp ten noordoosten van Veendam. De omliggende akkers zijn nu nog kaal in het voorportaal van het Oldambt. Maar straks moeten hier 34 windturbines verrijzen. En daar zit het dorp niet op te wachten.
Marcus Ploeger (62), voorzitter van de dorpsraad, wijst langs de droogmolen in zijn achtertuin richting het voetbalveld. Daar staat op Bevrijdingsdag weer gewoon een feesttent. 'We dachten dat we vrijwilligers te kort zouden komen, maar er hebben zich alweer 29 mensen gemeld.' Meeden heeft een bloeiend verenigingssleven. Behalve een voetbalclub en een gymnastiekvereniging zijn er hardloopgroepen, een kidsclub en een yogagezelschap. 'We doen hier veel samen.'
'Nooit naar ons geluisterd'
Zo vinden de Medenaren elkaar ook massaal in het gevecht tegen de windmolens. Allerlei opties voor een windpark langs de N33 zijn de afgelopen jaren voorbijgekomen. Maar kom bij de dorpsbewoners niet aan met de voorgenomen zesde variant. Want dan komen de turbines op 500 meter van het dorp. Ploegers conclusie: 'Er is nooit naar Meeden geluisterd.'
Van het Drentse Tweede Exloërmond tot aan Medenblik in Noord-Holland: op veel plaatsen zorgen windmolens voor oproer. Bijna nergens zitten mensen te wachten op turbines in hun achtertuin. Toch is in het Energieakkoord afgesproken dat er in 2020 6.000 megawatt windenergie op land moet worden opgewekt. Provincies hebben onderling een verdeling gemaakt. Maar een grote meerderheid van de Provinciale Statenleden heeft er weinig vertrouwen in dat de doelstellingen worden gehaald, bleek onlangs uit onderzoek van de Volkskrant. De belangrijkste reden: het verzet van burgers.
Dat protest krijgt een uitgesproken stem tijdens de provincialestatenverkiezingen, zo lijkt het. In het stembureau in basisschool De Mieden ligt de opkomst om 14.00 uur al op ruim 22 procent. 'Je kunt merken dat hier wat speelt', zegt stembureauvoorzitter Harry Wind met gevoel voor understatement.
Dames met blote borsten
Carina Haaijer (44) staat op het schoolplein, haar rijbewijs nog in de hand. 'De grote partijen hebben hier helemaal afgedaan', zegt ze. 'Het land waar die rotkrengen moeten komen, dat is mijn rustpunt van de dag.'
Eerder stemde ze D66 en PVV. Nu is ze uitgeweken naar een nieuwe provinciale partij: Grunnegers veur Stad en Ommelaand. In het dorp hangen de verkiezingsposters: drie dames met ontblote borsten. 'Wij laten ons niet langer uitkleden door Den Haag'. Windparken van meer dan 100 megawatt zoals dat bij Meeden vallen onder de rijkscoördinatieregeling.
Daarin heeft de minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD) het laatste woord, benadrukken provinciebestuurders. Maar Marcus Ploeger vindt dat zij zich niet achter de minister mogen verschuilen. 'We moeten samen de strijd aanbinden.' In het dorpshuis spelen de mannen van de biljartclub libre. De vier is in de klok, de eerste borrels zijn ingeschonken. Eenjo Feiken (62), PvdA-lid, heeft uit onvrede op de SP gestemd. 'We zijn heus niet tegen windmolens. Maar het provinciebestuur is zo flexibel als een deur. Twee kilometer verderop heeft niemand er last van.'
Het land waar die rotkrengen moeten komen, dat is mijn rustpunt van de dag
Aan de horizon hangt geen prijskaartje
Meeden is van oorsprong een rood dorp. Tot in de jaren 90 had de Partij van de Arbeid nog de absolute meerderheid in de gemeente Menterwolde, waar Meeden in ligt. Nu worden de sociaal-democraten op protestborden tegen grave gedragen: 'PvdA R.I.P.' Met name de verantwoordelijk PvdA-gedeputeerde William Moorlag is de kop van Jut. Hem is zelfs een fictief makelaarskantoor toegedicht. Tientallen huizen in Meeden worden met blauwe borden te koop aangeboden door Moorlag Makelaardij. Met het telefoonnummer van het provinciehuis.
Net als de andere protestuitingen zijn de borden het werk van de actiegroep Storm Meeden. Voorman Jan Hendriks (53) verontschuldigt zich voor de rommel in zijn woonboerderij aan de rand van het dorp. 'Sorry, aan het actievoeren heb ik inmiddels een dagtaak.' Zaterdag werd nog demonstratief een nagemaakte windmolen omgeduwd. 'We lopen overal tegen onredelijkheid aan.' Door de windmolens worden hun huizen minder waard, vrezen de Medenaren.
Ook zijn ze bang voor het ultrasone geluid en verrommeling van het landschap. 'Aan de horizon hangt geen prijskaartje, maar ik vind hem onbetaalbaar', zegt Hendriks. Hij ziet in een groot zonnepanelenpark een mooi alternatief. Maar er zijn toezeggingen gedaan aan de boeren, weet hij. Dat zij flink profiteren zorgt voor spanningen in de gemeenschap. Vooralsnog is het protest ludiek. 'Al moeten we nu al mensen in toom houden', zegt de actievoerder. 'Er zijn in de geschiedenis vaker momenten geweest dat het volk zich tegen machthebbers keerde.'
Zo heeft Meeden veel weg van het Gallische dorp van Asterix en Obelix, dat zich met hand en tand verzet tegen de belegering door de Romeinen. 'Helaas hebben wij hebben geen toverdrank', verzucht Marcus Ploeger. Hij is zelf tegenwoordig politiek actief voor Kritisch Menterwolde. De lokale partij heeft zich aangesloten bij Groninger Belang, nog een nieuwe regionale beweging. De proteststem dreigt versplinterd te raken, vreest hij. 'En dan gaan de stemmen verloren.'
Er zijn in de geschiedenis vaker momenten geweest dat het volk zich tegen machthebbers keerde